Hic kimse olaya kadinlar gözüyle bakmadi simdiye kadar. Memleket mücadelesinde bir de kadinlar vardi... Her büyük kahramanligin arkasinda kadinlar yok mudur zaten
Ittihat Terakkiciler icin sadece Yeminliler diyemeyiz. Ittihat andi icip Kuran ve silaha el basan öncüler icinde yemine sadik kalmayanlar oldugu gibi, bu birligin disinda, bu örgüte destek veren o kadar cok Ittihat Terakki mensubu kadin var ki
Kimin Ittihatci, kimin karsit oldugu konusu ayri bir nitelik tasiyor. Ittihat Terakki Firkasinin nasil bir mücadele icinde oldugu ve bu alandaki kadinlarin rolü islenen bir konu olmadi.
Olmadi, cünkü gizliligi siar edinmis baslangic semasi bütünüyle örgüt olusumu veren üyelerin seckin tavsiyelerle kabul edildigi Ittihat Terakki gizliligi itibariyle Erkeklere Mahsus birlesimdi.
Ölümüne ant icmis Ittihat Terakki üyelerinin gerek olusum sirasinda gerek Birinci Dünya Savasi ve sonrasindaki cabalarinda diger aile fertlerini özellikle kadinlarini da kapsadigi görülüyor. Daha cok Ittihatci eslerini öne alan ama bir yerden diger aile fertlerine uzanan bu baglantida Kadinlarin genellikle örgüt üyesi erkeklerin tasidigi sorumluluk, gizlilik ve bunun getirdigi cesitli baski ve aciyi nasil paylastiklarini pek düsünmeyiz.
Onlar yapilan her baskini, her gözaltini ya da her tutukluluk ile her daragacini onlar gibi yasadilar,onlar gibi hissettiler. Bunu hissetmeleri icin Ittihat ve Terakki üyesi olmalari gerekmiyordu. Onlarin Ittihatci kadinlari olmalari kafiydi. Ya da en azindan bir kadin olarak,bir aile bireyi olarak bütün olup biteni yasamis olmak da insani bir trajik olaydi.
Bu yeminsiz kadinlar, her kapi calinisinda, her bir gölgenin uzanisinda o kahredici ürpertiyi ve baskiyi hissetmediler mi Ne zaman, ne zaman diye sormadilar mi
Günlerce, haftalarca bir tek satir, bir tek sözcük icin uykusuz geceler yasamadilar mi
Özetle ister istemez ayni saflarda es olarak da olsa yer alacaklar ve önemlisi birikmis korkularini, fedakarliklarini hic kimseye hissettirmeyeceklerdi.
Aksine bir davranisin yasadiklari hayata ve Ittihatci eslerine yakismaz bir onursuzluk oldugunu kabul ettiler. Kendilerine göre sirlarini saklayip, mücadele ettiler.
