Anakronik Bir Okumanin Felsefi Elestirisi
Modern dönemde din ve bilim tartismalarinin en yogun hissedildigi konunun evrim teorisi
oldugunu söylersek eger mübalaga etmis sayilmayiz. Öte yandan meseleye teizm
perspektifinden bakacak olursak, evrim teorisini, ateizme tesne yapilmasi dolayisiyla dini
gerekcelerle reddedenlerin yani sira onu Tanrinin yaratma yöntemi olarak görenlerin de
ciddi bir cogunluk olusturdugunu söyleyebiliriz. Bu baglamda, evrim teorisinin tarihsel bir
izdüsümünü ortaya koymak ya da -özellikle Islam Dünyasinda- teorinin halk indindeki
olumsuz imajini silmek ve Tanrinin bir yaratma yöntemi oldugunu desteklemek babinda
siklikla dile getirilen bir argüman mevcuttur. Bu argümana göre filozoflardan,
kelamcilardan, doga bilimcilerinden ve mutasavviflardan mütesekkil bir grup Müslüman
alim, Darwinden cok daha önce evrim teorisinden bahsetmis veya teoriye benzer fikirler
ileri sürmekle evrim teorisine katki saglamislardir. Ilk olarak batili arastirmacilar
tarafindan ortaya atilan ilgili argümanin izini 19 yüzyilin ücüncü ceyregine kadar sürmek
mümkündür. Nitekim ilk defa 1874 yilinda Amerikali bilim tarihcisi John William Draper
tarafindan ileri sürülen bu argüman, bahsi gecen tarihten bu yana gerek Müslüman
gerekse Müslüman olmayan cesitli yazarlarca da dile getirilmistir. Bu calismada Cahiz ve
Ibn Mis keveyhin düsünceleri özelinde, Darwinden önce yasayan Müslüman düsünürlerin
farkli baglamlarda dile getirmis olduklari fikirlerin evrim teorisine hamledilmek suretiyle,
anakronik bir okumaya tabi tutuldugu görüsünü savunacak ve bahsi gecen iki Müslüman
alimin eserlerinden hareketle konunun nasil anlasilabilecegini ortaya koymaya
calisacagiz.